داستان های مهدی آذر یزدی + زندگی نامه مهدی آذر یزدی

مهدی آذر یزدی پیر قصه گو و پدر ادبیات کودک و نوجوان ایران، با نگارش آثاری ارزشمند و آموزنده، توانسته مخاطبان بسیاری را به خود جذب کند و با خلق داستان های خیالی آنان را با میراث کهن فرهنگی، ادبی و تاریخی ایران زمین آشنا کند.
مردی که بسیاری از کودکان دیروز و امروز این مرز و بوم با داستان های او خاطره دارند. او جزو نخستین کسانی بود که متون کهن را برای کودکان بازنویسی کرد و به همین دلیل لقب پدر ادبیات کودک و نوجوان را دریافت کرده است.
مهدی آذریزدی با قلمی بسیار روان و گویا داستان هایی می نوشت که هیچ خواننده ای نمی تواند به آسانی از کنار آن عبور کند.
محبوب ترین اثر وی قصه های خوب برای بچه های خوب است که تاکنون بیش از ۶۴ بار تجدید چاپ شده است و به زبان های مختلفی ترجمه شده است. در ادامه مقاله به توضیحات بیشتری می پردازیم.

زندگی نامه

مهدی آذر یزدی در تاریخ ۲۷ اسفند ۱۳۰۰ در خرمشاه یزد در خانواده ای تازه مسلمان متولد شد. اجداد او از سه الی چهار نسل قبل مسلمان شده بودند و قبل از آن زرتشتی بودند. خواندن و نوشتن را در خانه از پدر و قرآن را از مادربزرگش آموخت او از هشت سالگی به همراه پدرش در زمین های کشاورزی مشغول به کار بود. والدین آذریزدی اعتقادی به کتاب و کتابخوانی نداشتند و او را مسخره می کردند در حال او آرزو داشت پدرش میلیونر و مدیر یک کتابخانه باشد. کتاب خانه پدریش شامل کتاب های مذهبی مانند قرآن، مفاتیح، عین الحیات و … بود.
هرگز ازدواج نکرد و به کار دولتی هم نپرداخت. بزرگترین لذت زندگی آذریزدی از همان نوجوانی کتاب خواندن بود و بیشترین دغدغه و هراسش این بود که عمرش به پایان برسد و حسرت کتاب های نخوانده را با خود داشته باشد. علاقه او به داستان نویسی در مورد کودک و نوجوان خلاصه می شد او کتاب را فرزند عزیز خود می دانست و کتاب هایش را برای آیندگان به یادگار گذاشت.
او برای اولین بار مدتی در کتابفروشی کار می کرد و در آنجا اتفاقاتی افتاد که باعث شد به نویسندگی روی بیاورد( در عنوان ماجرای اولین اثر آذریزدی به شرح این موضوع به طور مفصل پرداخته شده است)
در کتابفروشی های خاور، ابن سینا، امیرکبیر، بنگاه ترجمه و نشر کتاب و روزنامه اطلاعات، آشفته، روزنامه ایران و چاپخانه علمی نیز کار کرده است.
از نظر اقتصادی اوضاع خوبی نداشت و قناعت می کرد اما برای خرید کتاب و مجله کوتاهی نمی کرد، به طوری که در همان سال های جوانی چند باری کتابخانه ای مطلوب برای خود جمع آوری کرده بود اما بعدها به دلیل فشار اقتصادی ناچار به فروش آن ها شده بود.
آذر یزدی در کنار نویسندگی به امور غلط گیری نمونه های حروف چینی و فهرست اعلام نویسی نیز تا سال های آخر زندگی مشغول بود. آذر یزدی در ۱۸ تیر ۱۳۸۸، در سن ۸۸ سالگی پس از دست و پنجه نرم کردن با بیماری دار فانی را وداع گفت. درسال ۱۳۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی با پیشنهاد شورای فرهنگ ملی، ۱۸ تیر سالروز درگذشت آذری یزدی را به عنوان روز ملی ادبیات کودک و نوجوان در کشور اعلام کرد.

ماجرای اولین اثر مهدی آذریزدی

مهدی آذر یزدی در سنین کودکی به همراه پدرش به کشاورزی مشغول بود و پس از آن تا ۲۰ سالگی به شغل بنایی می پرداخت. علمی و سوادی که او داشت ازراه تحصیلات رسمی نبود، الفبای فارسی را از پدرش آموخت و هیچگاه به مدرسه نرفت چون پدرش موافق رفتن او به مدرسه نبود.
پس از ۱۲ سالگی در مدرسه طلبگی به مدت دو سال درس عربی را فرا گرفت. در ۵۴ سالگی هنگامی که برای اولین بار در کلاس درسی حاضر شد، نتوانست جلوی گریه اش را بگیرد.
مدتی را در کارگاه بافندگی جوراب مشغول به کار شد و همانجا آغاز آشنایی او با کتاب ها و قصه ها بود به این صورت که مدیر کارگاه بافندگی تصمیم می گیرد تا دومین کتاب فروشی یزد را تاسیس کند و از مهدی آذر یزدی می خواهد که در آنجا مشغول به کار شود. پس از آشنایی با اهالی ادب، نویسندگان و شاعران حال خود را اینگونه توصیف می کند: 《دیگر گمان می‌کردم به بهشت رسیده‌ام. تولد دوباره و کتاب خواندن من شروع شد.》و در جایی دیگر گفته بود: 《در این کتابفروشی بود که فهمیدم چقدر بی سوادم و بچه هایی که به دبستان و دبیرستان میروند چقدر چیزها می دانند که من نمی دانم. برای رسیدن به دانایی بیشتر یگانه راهی که جلوی پایم بود، خواندن کتاب بود.سه_ چهار سال کار در کتابفروشی، هوس نوشتن و شعر گفتن و با بچه های درس خوانده همرنگ شدن را در من به وجود آورد.》
پس از آن در چاپخانه ای در تهران مشغول به کار شد و تصمیم گرفت قصه ای از انوار سهیلی را ساده نویسی کند و به این ترتیب اولین جلد 《قصه های خوب برای بچه های خوب 》نگاشته شد.
بقیه داستان های کتاب《 قصه های خوب برای بچه های خوب》 بازنویسی شده برخی داستان های متون ادبی قدیمی مانند کلیله و دمنه، مرزبان نامه، سندباد نامه، قابوس نامه، گلستان سعدی، مثنوی و آثار عطار است.

خدمات مهدی آذریزدی

یکی از خدماتی که مهدی آذریزدی انجام داد بازنویسی آثار کهن بود، او یکی از شاخص ترین نویسندگانی بود که با بازنویسی داستان های قدیمی برای کودکان و نوجوانان آثار بدیعی از خود به یادگار بگذارد.
در واقع می توان گفت بازنویسی وی از آثار کهن برای تمامی افراد در سنین مختلف موثر و کارآمد بوده است. یکی از کمک های ارزشمندی که او در زمینه برای ادب و فرهنگ ایران انجام داده است این بود که در زمانی که تصور میشد این مطالب غیرقابل دسترس است آنها را نثری روان بازنویسی کند.
برای مثال او برخی از آثار فاخر کهن همچون کلیله و دمنه، مرزبان نامه و مثنوی معنوی را بازنویسی کرده است.

سبک داستان نویسی

آذر یزدی سبک منحصر به فردی در داستان نویسی داشت و همین موضوع باعث ماندگار شدن آثار او در ذهن ها شده است.
همه می دانند که سبک به عنوان یکی از عناصر داستان، از دیگر عناصر داستان تاثیر می پذیرد و بر آن تاثیر گذار است. از ویژگی های سبکی او میتوان سادگی، پرهیز از خودنمایی تسلط کافی بر نویسندگی را نام برد. درونمایه و محتوای آثار آذری یزدی بیشتر رویکردی تربیتی و اخلاقی را آشکار می سازند، همچنین می توان گفت که با آثار خود تشخیص باطن از ظاهر و خوب از بد را برای کودکان توصیف کرده با بیانی شیوا مسائل مهم تربیتی و مفاهیم اخلاقی را توضیح داده است.
قابل ذکر است که بازنویسی او از قصه های عرفانی تصویری متفاوت و آموزنده را به وجود آورده است و نوآوری در این زمینه محسوب می شود.

آثار به جا مانده از آذر یزدی

همانطور که میدانید آذریزدی نقش مهمی را در آشنایی کودکان با آثار ادبی کهن فارسی و همچنین پی ریزی نثری روان و کودکانه در نثر معاصر ایفا کرده است. از جمله آثار او می توان :
▪ قصه های خوب برای بچه های خوب ( ده جلد )
▪ قصه های تازه از کتاب های کهن ( ده جلد )
▪ مثنوی بچه خوب
▪ شعر قند و عسل
▪ خاله گوهر
▪ گربه تنبل
▪ گربه ناقلا
▪ دستور طباخی و خانه داری
▪ خودآموز عکاسی
▪ خودآموز شطرنج
▪ لبخند
▪ چهل حدیث
▪ یاد عاشورا
▪ قصه های پیامبران
▪ مثنوی معنوی مولوی، را نام برد.
همچنین از مجموعه داستانی قصه های خوب برای بچه های خوب انیمیشنی ۲۶ قسمتی با همکاری و تهیه کنندگی مرکز پویانمایی صبا تولید شده است که راوی داستان ها در این انیمیشن خود مهدی آذریزدی است.

جوایز و نشان ها

کتاب《قصه های خوب برای بچه های خوب》 به واسطه ی نگارش ویژه ای که داشت از سوی سازمان جهانی یونسکو موفق به دریافت جایزه شد. بعضی از کتاب های او از طرف شورای کتاب کودک نیز، به عنوان کتاب برگزیده سال معرفی شدند.
در سال ۱۳۷۹ به سبب نگاشتن داستان های دینی و عرفانی عنوان 《خادم قرآن》 را کسب کرد، همچنین چندین دفعه از سوی حوزه ی هنری استان یزد و انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و بنیاد ریحانه الرسول، برای او مراسم بزرگداشت برگزار شده است. پس از مرگ این نویسنده بزرگ و پرافتخار با همکاری اداره پست ، تمبری به یادبود از ایشان چاپ شده است.

سخن آخر

با وجود اینکه ادبیات ایران پیشینه ای تاریخی و بسیار کهن دارد، اما سابقه ادبیات کودک ونوجوان و نویسندگان آن به نسبت کمتر است.شهرتی که مهدی آذریزدی در حوزه ادبیات کودک ونوجوان به دست آورده به علت پیشگام بودن او در این عرصه است.
نگارش متن هایی با نثری ساده و روان و جملاتی زیبا و قابل فهم برای این رده سنی ، از لذت ها و دغدغه های این نویسنده به شمار می رفت.